Şist Nedir?

Şist Nedir?

Şist, levhamsı ya da iğnemsi minerallerin belirgin bir şekilde yönlenmiş olduğu, bu sayede yaprak yaprak ayrılabilen, orta-ya da yüksek derecede başkalaşmış bir metamorfik kayaçtır. Genellikle folyasyon (yapraklanma) adı verilen yapı nedeniyle katmanlı gibi görünür.

Mineral Bileşimi:

Şistlerdeki başlıca mineraller:

• Muskovit (renksiz-yeşilimsi mika)

• Biyotit (siyah kahverengi mika)

• Klorit (yeşil renkli folya minerali)

• Kuvars

• Feldispat

• Granat, staurolit, disten, kyenit, sillimanit gibi metamorfik ortamı gösteren mineraller

Bu mineraller, basınç altında düzlemler boyunca hizalanarak kayaçta belirgin bir yapraklılık oluşturur.

Oluşum Süreci:

Şist genellikle şu şekilde oluşur:

1. Başlangıçta tortul kayaçlar (kil taşı, silttaşı) vardır.

2. Bu kayaçlar artan basınç ve sıcaklık altında önce fillite dönüşür.

3. Başkalaşım seviyesi yükseldikçe fillit, şiste dönüşür.

4. Daha yüksek sıcaklıkta ve basınçta ise gnays gibi daha kristalin kayaçlara dönüşebilir.

Dönüşüm Zinciri (Tipik):

Kil taşı → Fillit → Şist → Gnays

Şistlerin Sınıflandırılması:

Şistler, içerdiği minerale göre adlandırılır:

Şist Türü	Belirgin Mineraller
Mikaşist	Muskovit, biyotit
Kloritşist	Klorit
Talkşist	Talk
Granatşist	Granat
Kyanitşist	Kyanit
Staurolitşist	Staurolit
Glaukofanşist	Glaukofan (özellikle yüksek basınç)

Fiziksel Özellikleri:

Özellik	Açıklama
Yapı	Belirgin yapraklanmalı (folyalı)
Sertlik	Orta sert
Parlaklık	Genellikle metalik/parlak
Yoğunluk	~2.6–3.2 g/cm³ (mineraline göre)
Renk	Gri, yeşil, kahverengi, siyah

Kullanım Alanları:

• Yol dolgusu, zemin kaplaması

• Mimari süs taşı (bazı dekoratif çeşitleri)

• Jeolojik araştırmalarda metamorfizma göstergesi

• Şistli yapılar mühendislikte zemin kararlılığı açısından önemlidir

Şist Nerelerde Görülür?

• Türkiye: Kaz Dağları, Menderes Masifi, Doğu Karadeniz, Bitlis-Zagros Kuşağı

• Dünya: İskoçya, Himalayalar, Alpler, Appalachians, Kanada Kalkanı