Plajiyoklaz Kayaç Nedir?

Plajiyoklaz Kaya (Kayaç) 

Kalsiyum ve sodyum içeren ve tabiatta eğik tabakalar hâlinde bulunan, feldspat ailesinden kayalara verilen ad.

Plajiyoklaz kayaçları, plajiyoklaz mineralleri içeren magmatik veya metamorfik kayaçlardır. Plajiyoklaz, feldispat mineralleri grubuna ait bir mineral olup, sodyum ve kalsiyum içerir ve genellikle granit, diorit, gabro, bazalt gibi kayaçlarda bulunur. Plajiyoklaz kayaçları, bu mineralleri yüksek oranda içeren kayaçlardır.

Plajiyoklaz Minerali Nedir?

Plajiyoklaz, alkali feldispatlar grubunda yer alan bir mineral ailesidir. Genellikle sodyum (Na) ve kalsiyum (Ca) elementlerinin bir karışımını içerir. Plajiyoklaz, düşük kalsiyumlu (anortit) ve yüksek sodyumlu (albite) bileşenler arasında farklılaşabilir. Bu mineral genellikle şeffaf, beyaz, gri, yeşil, mavi ve kırmızımsı tonlarda olabilir. Bu minerallerin içerdiği elementler ve kristal yapılar, plajiyoklaz kayaçlarının fiziksel ve kimyasal özelliklerini belirler.

Plajiyoklaz Kayaçlarının Oluşumu:

Plajiyoklaz, mafik (silikasız) ve felsik (silika bakımından zengin) kayaçlarda bulunan yaygın bir mineraldir. Plajiyoklaz kayaçları, genellikle magmatik kayaçlar olarak doğrudan volkanik patlamalar veya yer kabuğundaki derin sıcaklık koşullarında meydana gelir. Örneğin, gabro, diorit, bazalt, andesit ve granit gibi kayaçlar, önemli miktarda plajiyoklaz minerali içerebilir.

Bu kayaçlar, magma ve lavların yer yüzeyine çıktığında veya derin yer kabuğunda soğuduğunda, plajiyoklaz kristallerinin kristalleşmesi ile oluşur. Plajiyoklaz mineralleri, magma soğudukça kristalleşen mineraller arasında yer alır ve bunun sonucunda bu kayaçların dokusunu oluştururlar.

Plajiyoklaz Kayaçlarının Özellikleri:

1. Renk ve Doku: Plajiyoklaz kayaçları genellikle açık gri, beyaz, kahverengi, yeşil, veya koyu gri renklerde olabilir. Renkler, içeriğindeki plajiyoklazın türüne, olgunlaşma derecesine ve diğer minerallerin varlığına bağlı olarak değişebilir.

2. Kristal Yapısı: Plajiyoklaz minerali, genellikle prizmatik kristaller şeklinde bulunur. Kayaçların kristal yapısı, plajiyoklazın çeşitliliğine bağlı olarak küçük veya büyük olabilir.

3. Sertlik: Plajiyoklaz, 6-6.5 arasında bir sertlik derecesine sahiptir (Mohs sertlik skalasında), bu da onu nispeten dayanıklı bir mineral yapar.

4. Yoğunluk: Plajiyoklaz kayaçlarının yoğunluğu, genellikle 2.6–2.8 g/cm³ arasındadır.

5. Mineral Bileşimi: Plajiyoklaz kayaçlarında genellikle plajiyoklaz feldispat (albite ve anortit arasında değişen türlerde) baskın olarak yer alır. Bu kayaçlar, bazen kuvars, amfibol, piroksen, mika ve biotit gibi diğer minerallerle karışmış olabilir.

Plajiyoklaz Kayaçlarının Türleri:

Plajiyoklaz içeren kayaçlar, içerdikleri minerallerin ve bileşimlerin oranlarına göre farklı gruplara ayrılabilir. Bu tür kayaçlar genellikle aşağıdaki şekilde sınıflandırılır:

1. Granit: İçeriğinde yüksek oranda plajiyoklaz feldispat, kuvars ve mika içerir. Granit, felsik bir kayaçtır ve genellikle açık renkli olur.

2. Diorit: İçeriğinde plajiyoklazın yanı sıra, amfibol veya piroksen mineralleri içerir. Orta derecede silika içeriğine sahiptir ve genellikle açık gri veya koyu gri renklerde bulunur.

3. Gabro: Plajiyoklaz minerali içerir ve çoğunlukla koyu renkli bir kayaçtır. Gabro, mafik kayaç grubuna aittir ve zengin mineralli bir yapıya sahiptir.

4. Bazalt: Mafik kayaç türlerinden biridir ve genellikle koyu renkli olup, plajiyoklaz mineralleri içerir. Genellikle porfiritik yapıda olabilir.

5. Andezit: Orta silika içeriğine sahip olan bu kayaç da plajiyoklaz içerir ve genellikle yeşilimsi gri veya gri renklerde bulunur.

Plajiyoklaz Kayaçlarının Kullanım Alanları:

Plajiyoklaz kayaçları, ticari ve endüstriyel olarak yaygın olarak kullanılmaz, ancak birkaç alanda kullanılabilir:

1. Yapısal Taşlar: Plajiyoklaz içerikli kayaçlar, dayanıklılıkları nedeniyle yol yapımı, bina temelleri veya yapısal taşlar olarak kullanılabilir.
2. Dekoratif Taşlar: Granit ve diorit gibi kayaçlar, dekoratif taşlar olarak kullanılarak mermer masalar veya yer döşemeleri yapılabilir.
3. Maden Aramaları: Plajiyoklaz, bazı maden yatakları ve petrojenik süreçlerle ilgili jeolojik çalışmalarda kullanılabilir.

Sonuç:

Plajiyoklaz kayaçları, plajiyoklaz mineralleri içeren magmatik ve metamorfik kayaçlardır. Bu kayaçlar, çeşitli renklerde ve dokularda olabilir, genellikle granitoid, diorit, gabro, bazalt ve andezit gibi kayaçlar arasında bulunurlar. Yapıları, minerolojik bileşimleri ve jeolojik geçmişleri hakkında önemli bilgiler sağlayarak, yer kabuğu ve volkanik süreçler hakkında bilgi edinilmesine yardımcı olurlar.